ΒΥΤΙΝΑ ΑΡΚΑΔΙΑΣ - ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΒΥΤΙΝΑΙΩΝ "Ο ΆΓΙΟΣ ΤΡΥΦΩΝ"

ΜΥΘΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ: Η περιοχή του Μαινάλου συνδέεται άμεσα με τη διάσωση του Δία. Σύμφωνα με τον Αρκαδικό μύθο η Ρέα προσπαθούσα να σώσει το Δία από τον Κρόνο τον μετέφερε στις κορυφές του Μαινάλου σε ένα σπήλαιο, το οποίο μέχρι σήμερα ονομάζεται σπήλαιο της Ρέας. Εκεί συνοδευόμενη από τον Οπλόδαμο και άλλους Γίγαντες έδωσε στον Κρόνο την σπαργανωμένη πέτρα αντί του νηπίου (αντίδοσις Μαιναλίου λίθου). Την πέτρα κατά τον Παυσανία ο Κρόνος «εξέμεσεν» και βρισκόταν στους Δελφούς. Οι θεότητες που συνδέονται με το Μαίναλο είναι ο Πάν και η Άρτεμις. Ο Πάν «Μαινάλιος κερόεις θεός» έχει κατοικία του το βουνό αυτό και χαίρεται περιφερόμενος τα σκιερά δάση με τις Μαιναλίδες Νύμφες, ενώ δέχεται θυσίες από τους «βαλανηφάγους Αρκάδες, Μεθυδριείς, Τρικολωνίους, Μαναλίους», που ακούνε το θεό να παίζει τη σύριγγα.

ΑΤΑΛΑΝΤΗ ΚΑΙ ΠΗΛΕΑΣ

ΕΡΥΘΡ. ΑΜΦΟΡΕΑΣ ΤΟΥ 5ΟΥ ΑΙ.

Στη περιοχή συμπλέκεται ο μύθος του Πανός και της Σύριγγος. Σε όλα τα δάση του Μαινάλου την καταδίωκε, έως ότου αυτή για να γλυτώσει μεταμορφώθηκε από τον ποταμό Λάδωνα σε καλαμιά από την οποία αργότερα ο θεός έφτιαξε την φλογέρα με την οποία συναγωνίσθηκε τον Απόλλωνα στη περιοχή της Μέλπειας. Στη Μαινάλια περιοχή και πλησίον του Ορχομενού ο Πάν συναντάται με την ΄Αρτεμη και της χαρίζει επτά κυνηγετικά σκυλιά, που μπορούσαν να καταδιώξουν και να πιάσουν λαγό άγρυπνο (ου μύοντα λαγωόν). Στις απόκρυμνες κορυφές του Μαινάλου (ακρώρειες) έτρεχε το αίμα των αφρόνων Κενταύρων Υλαίου και Ροίκου, που τους σκότωσε η Άρτεμις, όταν επεχείρησαν να τη βιάσουν.

Με το Μαίναλο συνδέεται ο μυθικός βασιλιάς Λυκάων ο γιος του οποίου Ορχομενός ίδρυσε το Μεθύδριο. Οι απόγονοι του Λυκάονα έχουν ως χώρο δράσης το ιερό αυτό όρος. Ο Αρκάς είναι θαμμένος εδώ, ενώ η Αταλάντη η πρώτη κυνηγός της αρχαιότητας, που μετέχει στο κυνήγι του Καλυδωνίου κάπρου, δέχτηκε και φιλοξένησε στο Μαίναλο τον Ιάσονα, ο οποίος δεν την πήρε στην Αργοναυτική εκστρατεία παρόλη τη επιθυμία της. Στην Αργοναυτική εκστρατεία συμμετείχαν οι Αρκάδες και οι Μαινάλιοι με επικεφαλής τον Αγκαίο, που φορούσε δέρμα αρκούδας.Ο Αγγαίος πήρε μέρος στο κυνήγι του Καλυδωνίου κάπρου και φονεύθηκε από το θηρίο. Ο ονομαστότερος μύθος του Μανάλου είναι αυτός της νύμφης Καλλιστούς, η οποία μεταμορφωμένη σε άρκτο κινδύνευσε να σκοτωθεί από το γιο της τον Άρκαδα και ο Δίας τους μεταμόρφωσε στους αστερισμούς τη Μικρής και της Μεγάλης Άρκτου.

Οι πόλεις της Αρκαδίας Τεγέα, Μαντίνεια, Ορχομενός, Μεθύδριον και άλλες πήραν μέρος στον Τρωικό πόλεμο με επικεφαλής τον Αγαπήνωρα και η ανδρεία των Μαιναλίων ήταν παροιμιώδης. Επειδή οι Αρκάδες δεν είχαν πλοία τους διέθεσε για τη μεταφορά τους ο Αγαμέμνονας εξήντα. Στην επιστροφή οι άνεμοι τους οδήγησαν στην Κύπρο όπου ίδρυσαν την Πάφο και το ιερό της Αφροδίτης. Η μυθολογία γύρω από το Μαίναλο και τις πόλεις του, τους θεούς και τους ήρωες, που συνδέονταν με αυτό, είναι πολύ μεγάλη και δεν είναι δυνατόν να εξαντληθεί στα πλαίσια ενός συντόμου σημειώματος.

ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ: Η σημαντικότερη πόλη της περιοχής ήταν το Μεθύδριο. Κτισμένο από τον Ορχομενό ανάμεσα στους ποταμούς Μυλάοντα και Μάλοιτα ακολουθεί την πορεία του Αρκαδικού Ορχομενού με τον οποίο συνδέεται στενά. Ένας σημαντικός δρόμος η «Μεθυδριάς οδός» συνέδεε την πόλη με την Μαντίνεια και τους Τρικολώνους. Τον 8^ο και 7^ο π.χ. αιώνα παρουσιάζει αρκετή ακμή. Μνημονεύονται από τον Παυσανία δύο Ολυμπιονίκες καταγόμενοι από αυτό. Του ενός η συμμετοχή καταγράφεται την 101 Ολυμπιάδα το 372 π.Χ. χωρίς να διασωθεί το όνομα και το αγώνισμα και πρωτεύει μαζί με τον Ξενοκλή από την κοντινή πόλη Μαίναλον. Οι αρχαιολόγοι, που μελέτησαν την περιοχή, διαπιστώνουν την ύπαρξη τείχους ιδιαίτερα στην νότια πλευρά της πόλεως που ήταν περισσότερο ευπρόσβλητη.

ΙΕΡΟ ΤΗΣ ΜΕΘΥΔΡΙΑΔΟΣ ΘΕΑΣ

Το σημαντικότερι ιερό ήταν ο ναός του Ιππίου Ποσειδώνα διαστάσεων 16,50 χ 8,40 με σηκό και πρόναο, αλλά υπήρχαν και άλλα μικρότερα ιερά. Η Νυμφασία πηγή καταγράφεται από τον Παυσανία σε απόσταση τριάκοντα στάδια από αυτό. Στην περιοχή εντοπίζονται τα κοινά σύνορα Ορχομενίων, Καφυατών και Μεγαλοπολιτών. Τον 5^ο αιώνα γίνεται θέατρο πολεμικών συγκρούσεων κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο και ο Θουκυδίδης καταγράφει εδώ τις συγκρούσεις των Αργείων και των συμμάχων τους με τους Λακεδαιμόνιους με επικεφαλής τον Άγη και τους Τεγεάτες. Τους επόμενους αιώνες και μετά την ίδρυση της Μεγαλόπολης, στη συμμαχία της οποίας ανήκει, καταστρέφεται από τους Λακεδαιμόνιους και οδηγείται σε παρακμή. Όμως και ένας άλλος λόγος ήταν το άγονο και απομονωμένο της περιοχής, που συνέβαλε στην παρακμή. Πάντως ο Παυσανίας το βρίσκει σε παρακμή και μνημονεύει τα ιερά του.

ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΧΡΟΝΟΙ: Κάπου στα μέσα του 4^ου μ.Χ. αιώνα (γύρω στο 350 μ. Χ.) χρονολογείται η ίδρυση της Βυτίνας στους πρόποδες του Μαινάλου (περιοχή Δαμασκηνιά). Τότε σημειώνονται οι επιδρομές των Σλαύων που λεηλατούν την περιοχή και ορισμένοι από αυτούς εγκαθίστανται στην περιοχή της Κερνίτσας σε οικισμούς που δεν διατηρούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το ψυχρό του χώρου στους πρόποδες του Μαινάλου αναγκάζει τους κατοίκους να μεταφερθούν σε ηπιότερες περιοχές στις όχθες του Μυλάοντα (περιοχή παλαιάς Βυτίνας).

ΔΑΜΑΣΚΗΝΙΑ: ΤΟΠΟΘΕΣIΑ ΤΟΥ

ΠΡΩΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜOΥ ΤΗΣ ΒΥΤΙΝΑΣ

ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ:Την περίοδο της Τουρκοκρατίας η Βυτίνα ως Βακούφιο έχει ιδιαίτερα προνόμια και δεν σταθμεύουν Τούρκοι εκεί. Πολλοί εύποροι Βυτιναίοι, που ασχολούνται με το εμπόριο εκτός ή εντός Βυτίνας, συμβάλλουν στη εξέλιξη της και δημιουργούνται αρκετές εύπορες οικογένειες, που χρηματοδοτούν αργότερα τον αγώνα του 21. Τη δεύτερη περίοδο της Τουρκοκρατίας και ιδιαίτερα μετά το 1700 αρχίζει να αναπτύσσεται έντονος επαναστατικός αναβρασμός με συμμετοχή Βυτιναίων στα Ορλωφικά και ιδιαίτερα στη δίωξη των Αρβανιτάδων από τη Πελοπόννησο από το Κωνσταντή Κολοκοτρώνη. Έντονη επαναστατική δραστηριότητα τα προεπαναστατικά χρόνια αναπτύσσει ο περίφημος κλέφτης Κόλλιας ο Βυτινιώτης, ο οποίος συνελήφθη με δόλο στη περιοχή της Μεγαλόπολης.

ΠΑΛΑΙΑ ΒΥΤΙΝΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Η Φιλική Εταιρεία μύησε αρκετούς τόσο εντός όσο και εκτός της Βυτίνας. Σημαντικοί φιλικοί ήταν ο Αθ. Ξόδειλος, οι αδελφοί Παπαρρηγόπουλοι, ο Κακλαμάνος, και αρκετοί άλλοι. Μεγάλες υπηρεσίες προσφέρει η σχολή της Βυτίνας, η οποία λειτούργησε προεπαναστατικά και φοίτησαν αρκετοί από την περιοχή μεταξύ των οποίων και ο Φωτάκος.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ: Η Βυτίνα συμμετέχει με αρκετούς Βυτιναίους οπλαρχηγούς, οι οποίοι διατηρούν δικά τους σώματα πολεμούν στο πλευρό του Κολοκοτρώνη στη πολιορκία της Τριπολιτσας, στη μάχη στα Δερβενάκια, στη πολιορκία του Ναυπλίου και των Πατρών. Αρκετοί Βυτιναίοι προσφέρουν σεβαστά ποσά για τους σκοπούς της επανάστασης, ενώ οργανώνεται ως κατεξοχήν κέντρο τροφοδοσίας των στρατευμάτων. Οι φούρνοι της Βυτίνας έβγαζαν μεγάλες ποσότητες ψωμιού. Εδώ συναντούνται πρόκριτοι και οπλαρχηγοί το 1822 και 1823 όπως αναφέρει ο κατεξοχήν τοπικός ιστορικός της επανάστασης Φωτάκος. Το 1825 και 1826 δοκιμάζει τη σκληρότητα του Ιμπραήμ, οποίος την πυρπολεί και την καταστρέφει εκ θεμελίων. Πολλά ηρωικά περιστατικά συνδέονται με την εποχή αυτή με κορυφαίο την αυτοκτονία της ηρωίδας Ελένης Λιαροπούλου, για να μην πέσει στα χέρια των Τούρκων. Αρκετοί Βυτιναίοι (περί τους δεκαπέντε) έπεσαν πολεμώντας κατά την Επανάσταση για την ελευθερία της Ελλάδος.

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ: Τη περίοδο του ελεύθερου Ελληνικού Κράτους αναπτύσσεται εμπορικά και οικονομικά ως επίκεντρο της ευρύτερης περιοχής. Από το 1841 ανακηρύσσεται σε Δήμο μέχρι το 1914 με το όνομα Δήμος Νυμφασίας και περιλαμβάνει τα γύρω χωριά Γρανίτσα, Νεμνίτσα, Πυργάκι, Γαρζενίκο. Από το 1916 μέχρι το 1998 γίνεται Κοινότητα και από το 1998 μέχρι σήμερα γίνεται πάλι Δήμος με την επωνυμία Δήμος Βυτίνας. Το εκλεκτό της κλίμα την αναδεικνύει σε ένα από τα καλλίτερα ορεινά θέρετρα της Ελλάδος. Στις αρχές του περασμένου αιώνα λειτούργησε γεωργική σχολή στα πλαίσια του κληροδοτήματος Τριανταφυλλίδη μέχρι το 1921. Σήμερα λειτουργεί Νηπιαγωγείο, Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λυκειακές τάξεις. Μεγάλες προσωπικότητες καταγόμενες από τη Βυτίνα είναι ο ιστορικός Κων/νος Παπαρρηγόπουλος, ο νομοδιδάσκαλος Βασίλειος Οικονομίδης, ο περιηγητής Π.Ποταγός. Μεγάλοι δε ευεργέτες που προσέφεραν στην οικονομική εξέλιξη της Βυτίνας είναι ο Π.Τριανταφυλλίδης, ο Τρ. Ζαχαρόπουλος, ο Δ.Πανταζόπουλος.

ΣΗΜΕΡΑ: Ακολουθεί τους ρυθμούς ανάπτυξης της σύγχρονης εποχής. Είναι το κορυφαίο ορεινό θέρετρο της περιοχής με πολλές δυνατότητες εξυπηρέτησης των επισκεπτών. Έχουν δημιουργηθεί αρκετές τουριστικές επιχειρήσεις και διαρκώς αναγείρονται νέες. Παρόλη την πληθυσμιακή συρρίκνωση παρουσιάζει έντονη οικονομική εξέλιξη εκμεταλλευόμενη την προνομιούχο θέση της. Οι προοπτικές για το μέλλον είναι εξαιρετικά ευνοϊκές.